Startupy to dobre rozwiązanie dla młodych osób szukających szansy w biznesie. Coraz częściej bowiem pojawiają się osoby, które mają dobry pomysł na własną działalność – coś unikalnego, ciekawego i zapowiadającego się naprawdę nieźle – i poszukują sposobu na jego sformalizowanie. Sporym wyzwaniem w takiej sytuacji jest to, że takie osoby równie często nie są przygotowane aby optymalnie prowadzić wszystkie aspekty swojej aktywności biznesowej . Zwykle poświęcają mnóstwo czasu i sił zagadnieniom sprzedaży, marketingu, przychodów, wzrostu bazy klientów i tym podobnych, Zapominając jednocześnie o bardzo ważnej sprawie, jaką jest ochrona własności intelektualnej w startupie.
Czym jest startup?
Zacznijmy jednak od tego, czym w ogóle jest startup, o którym tutaj wspominamy. Otóż startup to określenie stosowane w stosunku do młodego przedsiębiorstwa lub organizacji tymczasowej, której celem jest znalezienie odpowiedniego modelu biznesowego oraz pozyskanie nowego rynku na swój produkt. Popularność startupów wynika szczególnie z faktu, że założenie takiej działalności nie wymaga żadnego kapitału początkowego, a pozwala zdobyć doświadczenie i rozwinąć swój pomysł. Startupy najczęściej kojarzą się z branżą technologiczną oraz informatyczną, jednak z powodzeniem mogą sprawdzić się także w innych branżach. Zaznaczyć też trzeba, że duża część startupów rozwija się w Internecie, ponieważ dzięki temu może łatwo zaistnieć na rynku międzynarodowym.
Jednak często te niepodważalne zalety startupów są też dla nich sporym zagrożeniem, szczególnie w kontekście naszego tematu, czyli ochrony własności intelektualnej. Duża transparentność takiej działalności połączona z często naprawdę ciekawymi i innowacyjnymi pomysłami czy też rozwiązaniami niesie duże ryzyko tego, że ktoś powstający pomysł wykorzysta, czyli po prostu go ukradnie. Inna sprawą jest to, że firmy, które zabezpieczają się na wypadek takiej sytuacji, są traktowane przez inwestorów jako lepsi partnerzy biznesowi, a przecież o to w tym wszystkim chodzi. Warto zatem – myśląc o założeniu startupu – skupić się na ochronie własności intelektualnej.
Startup a ochrona własności intelektualnej
Tutaj także należy zacząć od samego początku, czyli wyjaśnienia czym owa własność intelektualna jest. Pojęcie własność intelektualna w pewnym uproszczeniu odnosi się do wszystkiego tego, co ludzie stworzyli za pomocą swojego umysłu. Chodzi między innymi o wynalazki, utwory literackie i artystyczne czy też nazwy lub oznaczenia towarów stosowane w działalności gospodarczej. Na własność intelektualną składają się trzy główne elementy, które są chronione prawnie. Są to uprawnienia wynikające z prawa autorskiego, ochrona przewidziana przez prawo własności przemysłowej oraz szeroko rozumiane zagadnienia związane z ochroną know-how.
Prawa autorskie – przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest szeroko rozumiane pojęcie utworu. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyjaśnia, że utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, który utrwalony został w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania. Zatem utwór jako taki może być wyrażony w dowolny sposób, na przykład słownie, plastycznie, za pomocą fotografii, architektury, jak i muzyki oraz audiowizualizacji. Utworem w startupie może być zatem kod źródłowy, zdjęcia i filmy promocyjne, layouty, opisy marketingowe czy copywriterskie, a nawet publikacje na blogu. Pamiętać należy także o tym, że wspomniana ochrona utworu przysługuje jego autorowi niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności, a w wypadku naruszenia jego praw może on żądać od naruszającej osoby min. usunięcia jego skutków, naprawienia szkody, która została wyrządzona oraz wydania wszelkich korzyści, jeśli takie się pojawiły.
Prawo własności przemysłowej – obejmuje swym zakresem ochronę patentową wynalazków, znaki towarowe, wzory przemysłowe, wzory użytkowe, oznaczenia geograficzne, a w niektórych państwach, w tym w Polsce, również wzory użytkowe oraz topografie układów scalonych. W kontekście startupów ciekawym pojęciem są wzory użytkowe. Oznaczają one wcześniej niewystępujące, użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, które dotyczą kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. W odróżnieniu od ochrony praw autorskich, ochrona wynikająca z własności przemysłowej nie jest samoistna. Zostaje ona przyznana na wniosek, zatem założyciele startupów pragnący chronić własność intelektualną powinni pamiętać o złożeniu takiego wniosku.
Know-how – pojęcie to w dużej mierze oznacza tak zwaną tajemnicę przedsiębiorstwa, czyli wszelkie nieujawnione informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne i inne posiadające wartość gospodarczą, które decydują o przewadze przedsiębiorstwa nad konkurencją. Aby zabezpieczyć takie informacje – z punktu widzenia prawa – należy zawrzeć odpowiednią umowę z pracownikami i kontrahentami. Precyzyjniej mówiąc, chodzi tu przede wszystkim o oświadczenia lub umowy o zachowaniu poufności, jak również umowy o zakazie konkurencji. Warto zaznaczyć, że nie ma jednego, idealnego wzoru takich umów, zatem ich forma zależeć będzie od charakteru działalności gospodarczej i samych informacji, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Jednak istnieją pewne elementy, które powinna zawierać dobra umowa o poufności. Ich nieuwzględnienie może skutkować nawet nieważnością zapisów. Warto zatem skonsultować takie zapisy z dobrym prawnikiem, który zajmuje się takimi sprawami. Pomoże on efektywnie zabezpieczyć własność intelektualną.
